สถาปนิก..กับ สัดส่วนของเจ้าของบ้าน โดย: อนุชา ตั้งศรีวิริยะกุล วันที่ ( 06 Dec 2004 18:53:26 )
สถาปนิก..กับ สัดส่วนของเจ้าของบ้าน
อ้าว..อย่าเพิ่งเข้าใจผิดคิดเป็นอื่นนะครับว่านายอนุชาเปี๊ยนไป๋ เอาเรื่องอะไรมาพูดซะแหล่ว !!
�สัดส่วนของเจ้าของบ้าน� ที่ผมกำลังจะพูดถึงก็คือ Human Scale ของเจ้าของบ้านน่ะครับ
ปัจจุบันต้องยอมรับอย่างว่า �มนุษย์� เรามีรูปร่างที่เปลี่ยนไปจริงๆ ครับ ไม่เฉพาะคนไทย แต่รวมถึง
ประชากรทั้งโลก เพราะเมื่อสักประมาณสองปีก่อนผมได้ฟังข่าวจากทางวิทยุว่าวงการแฟชั่นหรือวงการเสื้อ
ผ้าของโลกเขากำลังทำวิจัยขนาดเสื้อผ้ากันใหม่หมดสำหรับยุค 2000 เพราะรูปร่างสัดส่วนของคนเรา
เปลี่ยนไป
สถาปนิกบางท่านอาจลืมเลือนไปแล้วว่าสถาปัตยกรรมโดยเฉพาะงานบ้านนั้น มีความสัมพันธ์กับสัดส่วน
ของเจ้าของบ้านเป็นอย่างยิ่ง ซึ่งหากสถาปนิกไปยึดเอาสัดส่วนมาตรฐานหรือแม้กระทั่งสัดส่วนของ
สถาปนิกเองเป็นเกณฑ์ในการกำหนดขนาดสัดส่วนต่างๆ ของบ้าน ก็อาจมีผลทำให้เจ้าของบ้าน �รู้สึก� ไม่
สะดวกสบายได้
ตัวอย่างง่ายๆ เช่น ความสูงของเคาน์เตอร์อ่างล้างหน้า สมมติว่าเราใช้ความสูงมาตรฐานประมาณ 80 ซม.
เป็นเกณฑ์ก็อาจจะเหมาะกับเจ้าของบ้านที่มีความสูงเฉลี่ยในเกณฑ์มาตรฐาน คือ 170 ซม. แต่หากคนใน
บ้านเฉลี่ยสูงกันกว่านั้น เช่น สูงประมาณ 180 ซม. เป็นหลัก (ผมเคยเจอมาแล้วครับ สูงกันทั้งบ้านเลย
ครับ ทั้งคุณสามี คุณภรรยา และคุณลูกๆ วันรุ่นด้วย) หากเป็นเช่นนั้นก็ควรจะทำให้เคาน์เตอร์อ่างล้างหน้า
สูงสักหน่อย หรือกรณีส่วน Shower ก็อาจจะต้องทำให้กว้างกว่าปรกติสักเล็กน้อย ซึ่งอาจต้องออกแบบ
ให้กว้างถึง 1.50 เมตร ก็ได้ เพื่อความสะดวกในการใช้งานตอนสระผม หรือเพดานห้องก็อาจจะต้องสูงกว่า
ปรกติสักหน่อย เช่น สูง 2.80 เมตร แทนที่จะเป็น 2.40 เมตร เป็นต้น
พูดถึงกรณีเคาน์เตอร์อ่างล้างหน้านี้ ผมเคยเจออีกกรณีหนึ่ง ในการออกแบบโรงแรม 5 ดาวแห่งหนึ่ง ซึ่ง
ทาง Hotel Opertaor (แปลว่าผู้บริหารจัดการโรงแรมนะครับ ไม่ใช่คนต่อโทรศัพท์ในโรงแรม ฮ่าๆ..) เขา
กำหนดไว้เลยว่าห้องน้ำผู้หญิงในส่วน Public นั้นเคาน์เตอร์ต้องสูง 87 ซม. ส่วนของผู้ชายให้สูง 82 ซม.
ทีมสถาปนิกก็มองหน้ากันไปกันมา ทาง Hotel Operator เขาก็บอกว่าเหตุที่เขากำหนดเช่นนั้นเพราะคนที่
จะใช้บริการส่วนใหญ่เป็นคนยุโรปซึ่งมีรูปร่างสูงใหญ่ และผู้หญิงส่วนใหญ่จะใส่รองเท้าส้นสูง (ถึงสูงมาก)
สถาปนิกบางท่านก็ลืมเลือนเรื่อง Human Scale ไป ถึงขนาดเอาตัวเองเป็นหลักมาตรฐานในการเสวนากับ
ลูกค้าจนลืมตัว เถียงกับลูกค้าคอเป็นเอ็นว่าบ้านที่ออกแบบให้ลูกค้าน่ะเพดานไม่เตี้ยแล้วนะ ระยะจากพื้น
ถึงฝ้าตั้ง 2.40 เมตร แน่ะ สูงกว่านั้นมันจะทำให้เสียสัดส่วนนะครับไม่สวยหรอกครับ (คงจะหมายถึงรูปด้าน
ข้างนอก) ลูกค้าซึ่งสูงประมาณ 190 กว่า ซม. ก็ถลึงตาใส่ท่านสถาปนิกใหญ่ที่สูงเพียง 145 ซม. ว่า �ก็นี่
มันบ้านผมนี่หว่า ทั้งผมทั้งลูกผมแค่ยืดมือก็แตะถึงเพดานแล้วง่ะ จะขอให้สูงอีกหน่อยมันจะไม่ได้หรือ
อย่างไร แล้วประตูน่ะก็ขอให้สูงสัก 2.20 เมตร ด้วยนะครับ แค่ 2.00 เมตรไม่เอานะครับ เดินแล้วมัน
เสียวจะชนหัวทุกทีไป�
อีกกรณีหนึ่ง เป็นเรื่องที่สถาปนิกบางท่านอาจเห็นว่าเป็นเรื่องงมงาย คือเวลาหมอดูฮวงจุ้ยมากำหนดขนาด
ของประตูหลักที่เข้าบ้าน แล้วก็ทำการ �ผูกดวง� ให้เข้ากับ �เจ้าบ้านหรือหัวหน้าครอบครัว� ซึ่งอันที่จริง
แล้วก็คือเขาดูขนาดร่างกายของเจ้าของบ้าน แล้วก็ประมาณการเอามาใช้กับขนาดประตูเพื่อให้เจ้าบ้านเข้า
ออกได้สะดวกสบาย เมื่อสะดวกสบายแล้วทำอะไรก็รุ่งเรื่องนั่นเองครับ (อันนี้เรียกว่ามองในแง่ดี สถาปนิก
พยายามอะลุ้มอล่วยเข้าใจเรื่องฮวงจุ้ย แต่คนที่ �ทำตัวเป็นซินแส� บางคนมันก็ช่างน่า�เสียจริงๆ นิ)
นี่ก็เป็นเรื่องที่อยากจะย้ำเตือน หรือกระตุ้นให้ท่านสถาปนิกบางท่านที่ลืมๆ เลือนๆ ไปแล้วว่าสมัยเรียนนั้น
เราเรียนกันเรื่อง Human Scale กันมาแทบเป็นแทบตาย (หวังว่าหลักสูตรสมัยนี้ยังมีสอนกันทุก
มหาวิทยาลัยนะครับ) แล้วพอประกอบวิชาชีพจริงก็ไม่ได้เอามาประยุกต์ใช้กันให้เกิดประโยชน์ ผมจึง
อยากให้ท่านที่ลืมเลือนไปหันกลับมามอง Basic Design Criteria ในเรื่องนี้กันบ้างครับ เพื่อประโยชน์สุข
ของลูกค้าอันเป็นที่รักยิ่งของสถาปนิกเราทุกคนครับ